Het werkboek bevat ook extra uitdagende opdrachten. Deze opdrachten bieden extra uitdaging voor de snelle kinderen. Bijkomend voordeel is dat de trainer beter om kan gaan met niveauverschillen in een groep.
Werkboek 1 heeft 15 extra uitdagende opdrachten. Gemiddeld bijna 1 per les.
De gewone opdrachten bieden alle kinderen voldoende oefening om zich een onderwerp eigen te maken. Het is dus niet noodzakelijk dat iedereen de extra uitdagende oefening maakt.
Bij nieuwe opdrachten staat in de linkerkolom een voorbeeld met de oplossing.
De meeste opgaven hebben de vorm van een schaakstelling.
We gebruiken kleine diagrammen (5×5 velden) om de kern van een onderwerp te oefenen. In kleine diagrammen speelt bordvisie minder een rol en verstoort daardoor minder het toetsen van die kern. Ook kunnen we door de kleine diagrammen meer opgaven aanbieden.
We gebruiken normale diagrammen (8×8) in herhalingsoefeningen met meer stukken en realistische schaakstellingen. Naast de specifieke kennis van een onderwerp, oefenen de grotere diagrammen ook de toepassing ervan in een partijstelling.
De opdrachten in een les zijn verschillend van aard en benaderen het onderwerp van een les steeds via een nieuwe invalshoek. Dat zorgt niet alleen voor variatie in de oefeningen, maar het verdiept ook de kennis en het begrip van het onderwerp.
Bijvoorbeeld uit Les P1 over de beginstelling en de loop van de stukken:
Een onderwerp is vaak niet zo rechtlijnig als het op het eerste gezicht lijkt.
Nemen we schaak als voorbeeld. Na de uitleg van de regels van schaak volgen veel lesmethoden direct met opgaven ‘Zet schaak’ en ‘Verdedig tegen het schaak’. In onze lessen rafelen we schaak uiteen in diverse aspecten. De opdrachten in het werkboek sluiten daar naadloos op aan. Enkele voorbeelden van opdrachten met schaak:
Les 7: Zet veilig schaak. Deze opdracht toetst of de kinderen hebben begrepen wat schaak is.
Les 10: Mag deze zet? Hiermee toetsen we of ze alle regels over schaak weten. Bijvoorbeeld dat je niet de Koning mag slaan, als de tegenstander zijn Koning schaak laat staan.
Les 10: Waar kan de Koning allemaal veilig heen? Toetst de regel dat je je eigen Koning nooit schaak mag zetten en oefent met het thema veilig en goed kijken.
Les 10: Je staat schaak; los het op door weg te gaan. Deze opdracht oefent een van de drie manieren van verdedigen tegen schaak. Slaan en tussenplaatsen komen in andere opdrachten aan bod. Ook zijn er opdrachten waarin de kinderen zelf de beste oplossing moeten vinden.
Les 11: Wie is aan zet? Toets het begrip van de schaakregels. Als je ziet wie schaak staat en je begrijpt de schaakregels, dan kun je ook bedenken wie aan zet is.
Herhaling is noodzakelijk om nieuwe kennis vast te leggen. Een onderwerp dat maar een keer of zelfs enkele keren aan bod is gekomen, blijft bij veel kinderen niet hangen. ‘Herhalen, herhalen, herhalen’ is het motto. Niet een keer, maar veelvuldig, op verschillende momenten en in verschillende vormen.
Aan een onderwerp besteden we daarom altijd meerdere lessen. En in de P-lessen komen alle onderwerpen nog een keer aan bod.
Herhalingsopdrachten in het werkboek zijn nooit meer van hetzelfde. Sommige herhalingsopdrachten benaderen een onderwerp op geheel andere wijze. Andere herhalingsopdrachten voegen complexiteit toe (groter bord, meer stukken, samengestelde opdrachten).
Bijvoorbeeld over de waarde van de stukken:
Bijvoorbeeld over gedekt:
> Lees ook: 2. Herhaling vorige week (indien van toepassing) of ophalen voorkennis
Veel spelen is de basis van onze lesmethode. Elke les spelen de kinderen schaakspelletjes die zijn toegespitst op de leerdoelen van die les.
In het werkboek staan op de eerste bladzijde van elke les suggesties voor spelletjes. Deze (en meer) suggesties staan ook in de uitgeschreven lessen.
In de Database Schaakspelletjes vind je de spelregels van de spelletjes. De nummers in het werkboek corresponderen met de nummers in de database.
Ben je voor een onderwerp op zoek naar nog meer spelletjes? Zoek dan in de Database op thema.
Kinderen leren op heel verschillende manieren. Sommige kinderen zijn heel gevoelig voor beelden. Andere kinderen zijn gevoeliger voor woorden. In onze lessen en in het werkboek bieden we beide vormen aan. Het combineren van beide vormen zorgt ervoor dat de kennis bij de kinderen beter blijft hangen.
> Lees ook: Gebruik van taal in de schaaklessen
Het werkboek is van de kinderen. Maar het helpt ook de trainer.
Als je een groep hebt met kinderen die al kunnen schaken, maar je weet niet precies wat ze al weten, besteed de eerste les dan aan het inventariseren van het niveau van de kinderen. Pas in les 2 begin je met een ‘echte’ les.
Is vooraf duidelijk wat het niveau is van de kinderen in een nieuwe groep, begin dan meteen met een echte les. Maar reserveer de eerste les wel extra tijd voor de kennismaking en het maken van afspraken.
Nieuwe kinderen zijn niet altijd beginners. Soms hebben ze al schaken geleerd van hun ouders, op school of van een vriendje. Maar dat gaat niet altijd goed
Stap 1
Check hun schaakkennis en speelniveau. Wat ze zelf zeggen of wat hun ouders zeggen is vaak niet accuraat. Vaak is er sprake van overschatting, soms van onderschatting. Ik gebruik afwisselend 2 methoden om een goede inschatting van de schaakkennis te maken bij nieuwe kinderen.
Stap 2
Naar aanleiding van de niveaucheck stel je een lesprogramma op. Je kunt hele thema’s overslaan of alleen de herhalingsles (P-lessen) doen als ze een thema al (redelijk) beheersen.
Check echt goed of ze de loop van de stukken goed beheersen. Als ze nog veel fouten maken met de stukken, dan is de basis voor de volgende lessen onvoldoende. Het lijkt er dan op dat ze de nieuwe stof niet begrijpen, terwijl de fouten die ze maken, komen door onvoldoende beheersing van de stukken.
Maar zelfs als ze thema’s al beheersen, is het soms toch verstandig die te herhalen. In het bijzonder als kinderen schaken van hun ouders hebben geleerd (in plaats van een schaaktrainer).
